„Czy zajmie się Pan moim synem i mu pomoże?

„Proszę mi o nim więcej opowiedzieć?
Ma 26 lat, studiował X, potem zmienił na W, teraz myśli o Y, ale widzę, że się męczy i nie wie co ma dalej robić…”

Nazywam ich „Młodzi Pogubieni”. Metaforycznie ci młodzi ludzie, z jakiegoś powodu przystawili swoją drabinę do niezgodnej z nimi stodoły, lub to nie jest ta drabina, albo wręcz nie mają żadnej drabiny i pomysłu na swoje życie. Zawsze jest też bardzo konkretny powód ich pogubienia.

Wejście w dorosłość nie jest proste, ale można wychwycić dwie powtarzające się strategie i wzory jak na to odpowiedzieć. Chciałbym Wam je przybliżyć.

Piszę o „Młodych Pogubionych”, by przybliżyć wam pojęcie „Kryzysu Ćwierć Wieku”, które pomoże zrozumieć napięcia z jakimi mierzą się młodzi oraz może wyjaśnić ich zmęczenie, pogubienie, lęk i depresję. Pojęcie „Kryzys Ćwierć Wieku”, do mnie bardzo przemawia.

Pewnie słyszałaś o kryzysie wieku średniego , punkcie życia i życiowym zakręcie z nim związanym ale czy wiesz, że zbliżone zjawisko może również dotknąć młodszych osób wchodzących dopiero w dorosłość?

Kryzys wieku średniego to etap życia dobrze opisany, zdefiniowany i zrozumiany, w przeciwieństwie do kryzysu ćwierć wieku, który dopiero staje się przedmiotem badań.

Paradoksalnie oba kryzysy są ze sobą splecione, często w nieuświadomiony sposób.

Kryzys Ćwierć Wieku – co to jest, przybliżenie zjawiska

Kryzys Ćwierć Wieku – spostrzeżenia Amerykanów są bardzo ciekawe i mogą pomóc zrozumieć nastolatkom oraz ich rodzicom napięcia z którymi się zmagają.

Zakłada się, że Kryzys Ćwierć-wieku może dotykać osoby pomiędzy 16 – 36 rokiem życia, które czują się zagubione i nie mają poczucia kierunku w życiu. Które bardzo chciałyby coś w swoim życiu zmienić. Nawet zmienić je całe, ale są za bardzo wyczerpane lub przestraszone, nie mają na to wcale pomysłu i czują się beznadziejnie. Dryfują przez życie w coraz większym poczuciu braku nadziei i światełka w tunelu.

Kryzys Ćwierć-wieku może być podpowiedzią, dla tych, którzy chcą zbudować dorosłe życie wolne od niepewności, wypełnione poczuciem kierunku, jasności i radości. Dla tych, którzy wciąż poszukują znaczenia i sensu w swoim życiu, codzienności i otoczeniu.

W zależności od przyjętych przez młodych strategii, kryzys może trwać nawet do połowy życia.

W swojej istocie kryzys „ćwierć wieku”, jest związany z wchodzeniem w dorosłość oraz ogromnym napięciem pomiędzy nadawaniem znaczenia swojemu życiu a budowaniem dla niego stabilnej, zapewniającej bezpieczeństwo struktury.

Szukanie stabilności i sensu czyli istota kryzysu Ćwierć Wieku na przykładzie Królowej Elżbiety i Księżniczki Małgorzaty

Dwie strategie związane z wchodzeniem w dorosłość oraz rozpięcie pomiędzy stabilnością a sensem możemy zilustrować posługując się przykładami Royalsów z Brytyjskiego Dworu.

Popatrzmy na dwie pary rodzeństwa. Królową Elżbietę i jej siostrę Księżniczkę Małgorzatę oraz na wnuków Królowej Elżbiety, księcia Williama i jego brata Henry’ego.

Śp. Pamięci Królowa Elżbieta była symbolem obowiązkowości, służby i poświęcenia. Od samego początku podjęła gigantyczne zobowiązania, stawiając Koronę i Naród ponad sobą. Jej przemianę oraz to brzemię, świetnie obrazował serial „The Crown”.

Nagle młodziutka Elżbieta, nawet nie będąca świadoma swoich braków i deficytów, zaczyna mozolny proces uczenia się. Poznawania świata i zdobywania aparatu intelektualnego, który pozwoli jej ten świat zrozumieć. Jej droga życiowa jest stabilna i w większości przewidywalna.

Czy Elżbieta nie szukała sensu i znaczenia? Nie znamy odpowiedzi na to pytanie. Prawdopodobnie sens życia odnalazła w poczuciu służby i powinnościach wypełnianych dla Korony, to były jej wartości.

Jej całkowitym przeciwieństwem była jej siostra, księżniczka Małgorzata. Mimo, że intelektualnie była bardziej rozwinięta to długo poszukiwała swojego miejsca w życiu. A jej życie było pełne trudności, rozstań i prób.

Księżniczka Małgorzata przyjęła inne podejście do swojego życia. Ważna dla niej była niezależność, z punktu widzenie osoby stabilnej można powiedzieć, że całe swoje życie była na życiowym zakręcie.

Książe William i Henry różnica w wyborze życiowej drogi

Również w parze Książe William i jego brat Henry można dostrzec napięcia i różnice pomiędzy Wybierającymi Stabilność a Szukającymi Znaczenia.

William dobrze wie, jakie obowiązki go czekają. Przygotowuje się i jest ich świadomy od samego początku. Wie, że prawdopodobnie kiedyś zostanie Królem. Wszystko co robi, jest temu podporządkowane.

Jego młodszy brat Henry, szczerze przyznaje, że dla niego najważniejsza jest miłość.

Stabilność vs. Sens czyli istota kryzysu

Czy ważniejsza jest pewna praca, kariera i przysłowiowe „zarobki” czy też przestrzeń na poszukiwania, próby i życie z poczuciem, świadomością, że się je przeżyło?

To inna postać znanego dylematu BYĆ czy MIEĆ lub napięcia pomiędzy WOLNOŚCIĄ a BEZPIECZEŃSTWEM opisanego przez Fromma.

To duże i ważne pytania, które obrazują napięcie i istotę zjawiska Kryzysu Ćwierć Wieku.

W zależności od rodzaju postawionych przez młodych pytań będzie wyglądała ich przyszłość

Wśród swoich znajomych na pewno masz osoby, których wejście w dorosłość było łatwe i gładkie – szybko znalazły pracę, podążają przewidywalną karierą, założyły rodziny.

Młodzi dorośli wchodzący w dorosłe życie przybierają różne strategie, które można podsumować w takim wzorze – Poszukiwanie Znaczenia i Poszukiwanie Stabilności.

Szukający Znaczenia vs Szukający Stabilności

Dla szukających znaczeniach, to nie sama praca jest najważniejsza tylko jej rodzaj, to praca dająca sens i zmieniającą coś w otoczeniu, a jednocześnie wzbogacająca życie.

Mimo, że te dwa typy mają różne motywacje i punkt startu, to nie oznacza, że się z sobą nie spotkają w przyszłości, gdzieś właśnie w okolicy kryzysu połowy życia.

Jeden typ szuka sensu i znaczenia. To zazwyczaj osoby o artystycznym usposobieniu, lubiące myślenie i wielkie pytania – na które szukają w swoim życiu odpowiedzi.

Ich życiowe wybory są powodowane właśnie tym – nadaniem znaczenia i sensu swojemu życiu.

W zawodach kreatywnych i związanych z usługami niematerialnymi, zawodach, które bazują na kapitale intelektualnym to ogromne wyzwanie i dość częsta przypadłość. To, że kocham to co robię, to zdecydowanie za mało, jeśli również chcę zbudować na tym stabilne i bezpieczne życie.

Osoby szukające znaczenia i sensu, zanim dotrą do kryzysu wieku średniego, (gdzie symbolicznie spotykają się z osobami stabilnymi, które wcześniej wybrały zawód i pracę) mogą mieć poczucie, że cały czas znajdują się w kryzysie, wątpliwościach i używając języka projektowania w fazie ciągłego prototypowania.

Szukanie sensu czyli inne podejście do czasu

Przyjmuje się, że Młodzi Pogubieni szukający znaczenia są bardziej zorientowani na swój świat wewnętrzny niż wymagania świata zewnętrznego. Dlatego częściej, niż typ stabilny, mają problem z kalendarzem, harmonogramami i dotrzymywaniem terminów.

Młodzi Pogubieni szukający znaczenia często mają kłopot ze strukturą i stabilnością w codziennym życiu oraz pieniędzmi. To wiąże się też z tym, że ich podejście do czasu jest inne niż u ich stabilnych kolegów.

Bliższe jest im nielinearne pojęcie czasu, u Greków nazywane ‘kairos” (https://pl.wikipedia.org/wiki/Kairos_(filozofia)

Kairos, to nie linia czasu, tylko punkt i chwila. Kairos jest rozumiany w chrześcijaństwie jako wieczne teraz – pełnia.

To sprawia, że typ nastawiony na odnalezienie znaczenia ma często problem ze strukturą, która wymaga linearnego podejścia do czasu, ciągu przyczynowo-skutkowe i wynikania.

Kryzys połowy życia – symboliczne miejsce spotkania Szukających Stabilność z Szukającymi Znaczenia – Zaślubiny Znaczenia i Struktury

Szukający Znaczenia dotrą do punktu w połowie życia, zwyczajowo nazywanego „kryzysem połowy życia” tylko, jeśli w świecie zewnętrznym odnajdą bezpieczną przestrzeń, którą połączą ze znaczeniem i sensem.

Jeśli tego dokonają spotkają się w „kryzysie połowy życia” z tymi, którzy zawiesili poszukiwanie sensu i znaczenia na kołek, przedkładając ponad nie bezpieczeństwo, jakie daje struktura, przewidywalna kariera i ścieżka rozwoju.

Dla Szukających Stabilności „kryzys połowy wieku” jest bolesnym i pełnym cierpienia odkryciem, że struktura i stabilność nie idą w parze z poczuciem sensu. To trochę tak, jakby przesunąć o dekadę/ dekady kryzys ćwierć-wieku i opakować go w kryzys wieku średniego.

Jeśli jesteś osobą dojrzałą i rodzicem nastolatka, to napewno w swoim otoczeniu masz osoby, które przechodziły kryzys wieku średniego, przeżywają podobne napięcia lub teraz właśnie ich doświadczają. Na podstawowym poziomie to może być związane z pytaniem „czego chcesz” od tej nieznanej nikomu ilości życia, która Ci pozostała? To wcześniej wcale nie zadawane sobie pytania o osobiste wartości, własną misję, dziedzictwo, zaangażowanie w życie. To dotyczy zarówno kobiet i mężczyzn. Właściwie dotyczy pracy i każdego aspektu życia a związane jest z poczuciem końca i upływem czasu.

Zapalnikiem może być rozwód, mierzenie się ze śmiercią rodziców lub kogoś bliskiego, opuszczenie domu przez dziecko lub strata pracy i zdobycie nowych kwalifikacji, mierzenie się z chorobami, strach przed upływającym czasem. W ogóle pytanie i wrażenie, gdzie podziały się własne marzenia? Przyczyny mogą być różne ale zawsze pojawia się pytanie o sens i o to, co może go nadać.

To z tego powodu mówi się, że druga połowa życia jest związana ze znaczeniem, myśleniem o własnym dziedzictwie, bo jest to interpretacja tego momentu z punktu widzenia Szukających Stabilności.

Można pozazdrościć młodym ludziom, których życie jest stabilne i którzy podążają wybraną karierą.

Okazuje się jednak, że „tęsknota za znaczeniem” dopada ich w życiu, dekadę lub dwie później, w postaci kryzysu wieku średniego. Wtedy okoliczności są dramatyczne, rozwód, wypalenie zawodowe, zmiana zawodu. Zapalnikiem może śmierć któregoś z rodziców oraz poczucie przemijalności życia.

Szukający Stabilności zaczynają swoją osobistą podróż do „napełnienia” znaczeniem struktury w momencie, gdy Szukający Znaczenia mają ją już za sobą. I w jednym i w drugim przypadku jest to bolesne i pełne cierpienia.

Czują, że wybrana przez nich stabilność, nie daje im sensu oraz narzędzi, niezbędnych do mierzenia się z ostatecznymi pytaniami, upływającym czasem i nieubłagalnym odchodzeniem.

Jednak jest duża jakościowa różnica w bolesnych próbach przechodzonych w drugiej dekadzie życia, a takich samych próbach odbywanych w trzeciej, czwartej lub piątej dekadzie swojego życia.

Nie uciekniesz od znaczenia czyli kryzys ćwierć wieku spotyka się z kryzysem wieku średniego

To jak w budowaniu narracji – motywacja tych dwóch typów bohaterów jest całkiem różna stąd też ich doświadczenia zawodowe są różne i są diametralnie odmienne

Ćwiczenie dla rodziców

Jeśli jesteś osobą dojrzałą i rodzicem, to rozejrzyj się wśród swoich znajomych z klasy.

Czy dostrzegasz wśród nich ten wzór?

Część z nich łatwo i szybko weszła w dorosłość, wzięła odpowiedzialność za swoje wybory, zdobyła zawód, edukację, dobrą pracę. Zarabia, ma rodzinę.

Inni wciąż próbują, testują, krążą, nie są pewni swoich wyborów i krążą trochę jak samolot szukający odpowiedniego lotniska.

A teraz przyjrzyj się swojemu dziecku, w momencie, gdy musi dokonać ważnych wyborów dotyczących jego przyszłości.

Czy motywuje je pragnienie stabilności czy bardziej szuka sensu? Jakiego rodzaju pytania Ci zadaje? Czego się obawia? Jaka historia jest pod spodem?

Zaślubiny Znaczenia i Struktury czyli droga do pełni

Tak jak w psychologii jungowskiej, chodzi o to, aby bohater osiągnął pełnię, by dojść do pełni. Zintegrować w swoim rozwoju różne elementy, deficyty i braki.

W modelu narracyjnym związanym z przemianą bohatera, bohater zaczyna podróż uświadamiając sobie jakiś swój brak, skazę i deficyt, a cała podróż i cykl prób służy temu, by je przepracować, zmierzyć się z nimi i je pokonać.

Przemiana bohatera polega na jego dojściu do pełni, zrozumieniu własnych deficytów, połączenia tego co jasne, z tym co ciemne. Dzięki temu bohater staje się w pełni bohaterem.

Nie chodzi o to, by przez całe życie szukać znaczenia i sensu, ale w tym poszukiwaniu stworzyć dla niego trwałą strukturę i stabilną przestrzeń bezpieczeństwa. Nie chodzi o to by od razu budować strukturę i stabilność, tylko by połączyć ją wraz z sensem.

Chodzi o to, by stabilność połączyła się z sensem. Sens ze stabilnością. Prawda, jakie to proste?

Dobrze, ale jak odkryć naprawdę, co chcę w życiu robić i do tego zacząć jeszcze myśleć strukturą, z którą mam problem?

To wbrew pozorem również jest proste i wcale nie tak trudne, jeśli dysponujesz sprawdzoną metodą, która to umożliwia.

Podsumowanie – Projektowanie Przyszłości jako pomoc w wyjściu z Kryzysu Ćwierć Wieku

• Jeśli jesteś „Młodym Pogubionym” i jesteś na początku szukania swojej życiowej drogi i znaczenia to daj sobie na to czas i przestrzeń. Sięgnij po przykłady wielkich mitów i schemat podróży bohatera Campbella. Schemat znaczy wiele na każdym etapie życia i jest pomocny, nie tylko podczas kryzysu wieku średniego. Żaden bohater nie był gotowy do drogi i żaden z nich nie był przygotowany na bolesne próby, jakim poddało go życie. Każdy z nich jednak dotarł tam, gdzie właśnie miał dotrzeć i stał się tym, kim miał się stać.
• Zrozum napięcia pomiędzy szukaniem znaczenia a szukaniem stabilności. Jeśli chcesz nadać swojemu życiu sens to postaraj się  nie uciekać od struktury ale w twórczy sposób je połączyć. Jeśli od razu wybierasz strukturę to też poszukaj sposobów na nadanie jej znaczenia i sensu.
• Zwróć się do wnętrza. Większość, gdy znajdzie się na życiowym zakręcie stara się odpowiedzieć sugerując innymi ludźmi ale odpowiedź jest w Tobie, w środku, we wnętrzu. Poznaj siebie, swoje wzorce zachowań i to, co daje Ci energię i flow. W świecie, który zmienia się tak szybko, odnajdź w sobie to, co jest niezmienne w Tobie. Jeśli wciąż nie wiesz , co daje Ci życie i nie masz pomysłu na siebie, to odkryj to korzystając z programu Projektowanie Przyszłości. To działa!